Erfrecht is van oudsher een rechtsgebied waar maar weinig advocaten belangstelling voor hadden.Vermoedelijk gedeeltelijk vanwege onbekendheid met de materie; misschien ook wel vanuit de gedachte dat men zich niet met erfrecht moest bezighouden omdat dat het werkterrein van het notariaat was.
Tegenwoordig is dat wel anders. Inmiddels doet zich het verschijnsel voor dat in heel veel gezinnen en families, bezit en vermogen is gevormd. Hoeveel mensen hebben niet een beleggingsportefeuille, een eigen huis, een tweede huis, of gewoon een goedgevulde spaarrekening? Maar ook: hoeveel mensen hebben daartegenover niet tevens hypothecaire- en andere leningen, oftewel: schulden? Ook hier geldt, dat u voor een deel van de materie rond het afwikkelen van een erfenis bij het notariaat in goede handen zult zijn. Maar op het moment dat er problemen tussen erfgenamen ontstaan, is de notaris niet de eerst aangewezen persoon om specifieke belangen te behartigen.
Het huidig versterf-erfrecht
Wanneer er geen testament is opgemaakt, wordt de afwikkeling van een nalatenschap van iemand die gehuwd is, afgewikkeld volgens een wettelijke regeling. En die regeling geldt in principe voor iedereen, tenzij er zoals gezegd, een testament is. Dit ‘volks-erfrecht’ zoals professor Van der Burght het noemt, is echter voor ’het volk’ bepaald niet eenvoudig te doorgronden.
Erfenissen waarover bij testament is beschikt
In heel veel testamenten benoemt de erflater een executeur (vroeger: executeur-testamentair); iemand die als het ware er voor moet zorgen dat de bepalingen van het testament worden uitgevoerd. Meestal heeft de executeur testamentair vèrgaande bevoegdheden toegekend gekregen. Heel vaak ook, is de executeur tevens erfgenaam. Vaak wordt met de beste bedoelingen een persoon tot executeur aangewezen die niet beschikt over de benodigde kennis om die taak goed te vervullen. Alles bij elkaar: Een recept voor een hoogst explosief mengsel.
Tegenwoordig is dat wel anders. Inmiddels doet zich het verschijnsel voor dat in heel veel gezinnen en families, bezit en vermogen is gevormd. Hoeveel mensen hebben niet een beleggingsportefeuille, een eigen huis, een tweede huis, of gewoon een goedgevulde spaarrekening? Maar ook: hoeveel mensen hebben daartegenover niet tevens hypothecaire- en andere leningen, oftewel: schulden? Ook hier geldt, dat u voor een deel van de materie rond het afwikkelen van een erfenis bij het notariaat in goede handen zult zijn. Maar op het moment dat er problemen tussen erfgenamen ontstaan, is de notaris niet de eerst aangewezen persoon om specifieke belangen te behartigen.
Het huidig versterf-erfrecht
Wanneer er geen testament is opgemaakt, wordt de afwikkeling van een nalatenschap van iemand die gehuwd is, afgewikkeld volgens een wettelijke regeling. En die regeling geldt in principe voor iedereen, tenzij er zoals gezegd, een testament is. Dit ‘volks-erfrecht’ zoals professor Van der Burght het noemt, is echter voor ’het volk’ bepaald niet eenvoudig te doorgronden.
Erfenissen waarover bij testament is beschikt
In heel veel testamenten benoemt de erflater een executeur (vroeger: executeur-testamentair); iemand die als het ware er voor moet zorgen dat de bepalingen van het testament worden uitgevoerd. Meestal heeft de executeur testamentair vèrgaande bevoegdheden toegekend gekregen. Heel vaak ook, is de executeur tevens erfgenaam. Vaak wordt met de beste bedoelingen een persoon tot executeur aangewezen die niet beschikt over de benodigde kennis om die taak goed te vervullen. Alles bij elkaar: Een recept voor een hoogst explosief mengsel.
Tussen de executeur en de (andere) erfgenamen kunnen problemen ontstaan over een veelheid van onderwerpen; over het beheer van de nalatenschap, over de beschrijving van de nalatenschap, de taxaties daarvan, eventuele verkoop van bestanddelen van de nalatenschap, verantwoording van gelden en op geld te waarderen vermogensbestanddelen, het vaststellen van de omvang van de erfdelen en de uitkering daarvan en wat dies meer zij.
Zowel een executeur als een erfgenaam die bij een nalatenschap van enige omvang betrokken is, doet er goed aan om zich van juridisch advies en bijstand te voorzien. Ook hier kan niet zonder meer blind gevaren worden op een boedelnotaris. Ook de (boedel)notaris heeft namelijk maar één cliënt en hij hoeft slechts te waken voor de belangen van zijn cliënt; niet zozeer voor belangen van de andere bij een nalatenschap betrokken personen.
Legitieme
Ook wel bekend als het wettelijk erfdeel. Bijna iedereen weet wel dat je weliswaar ‘te onterven’ bent maar dat je altijd recht hebt op het wettelijk erfdeel, dat de helft is van het wettelijk versterf-erfdeel. Maar niet iedereen weet hoe de berekening van een wettelijk erfdeel moet plaatsvinden. Dat is namelijk niet altijd gelijk aan het batig saldo van de nalatenschap, zoals veel mensen denken; soms is de zogeheten ‘legitimaire massa’ waarover het wettelijk erfdeel wordt berekend hoger. Bovendien moeten er in voorkomende gevallen nogal wat zeilen bijgezet worden om alle voor de berekening van de legitieme portie benodigde gegevens boven water te krijgen.
Zowel een executeur als een erfgenaam die bij een nalatenschap van enige omvang betrokken is, doet er goed aan om zich van juridisch advies en bijstand te voorzien. Ook hier kan niet zonder meer blind gevaren worden op een boedelnotaris. Ook de (boedel)notaris heeft namelijk maar één cliënt en hij hoeft slechts te waken voor de belangen van zijn cliënt; niet zozeer voor belangen van de andere bij een nalatenschap betrokken personen.
Legitieme
Ook wel bekend als het wettelijk erfdeel. Bijna iedereen weet wel dat je weliswaar ‘te onterven’ bent maar dat je altijd recht hebt op het wettelijk erfdeel, dat de helft is van het wettelijk versterf-erfdeel. Maar niet iedereen weet hoe de berekening van een wettelijk erfdeel moet plaatsvinden. Dat is namelijk niet altijd gelijk aan het batig saldo van de nalatenschap, zoals veel mensen denken; soms is de zogeheten ‘legitimaire massa’ waarover het wettelijk erfdeel wordt berekend hoger. Bovendien moeten er in voorkomende gevallen nogal wat zeilen bijgezet worden om alle voor de berekening van de legitieme portie benodigde gegevens boven water te krijgen.
